Nieuwsbrief januari 2024
Buggenum, Januari 2024
Het is weer zover: het jaar 2023 ligt weer achter ons. Op een rustig moment, denken we misschien terug aan vreugdevolle en soms verdrietige dingen die ons, of onze naasten in het afgelopen jaar zijn overkomen. Met goede wensen voor gezondheid en geluk, durven we ook voorzichtig te kijken naar wat de toekomst ons mogelijk brengt. Het zijn ook de dagen waarin we de vrede op aarde bezingen, wel wetend dat het nieuws ons iets heel anders vertelt. 2023 Was een jaar dat we afscheid hebben moeten nemen van ons lid Wiel Wiltschut en erelid Stan Wiltschut. Wiel en Stan hebben veel voor onze vereniging betekend, we zullen ze missen. De wereld draait door en aan onze vereniging is weer een jaar geschiedenis toegevoegd.
Een korte terugblik op 2023:
- 4 mei 2023 Dodenherdenking in Buggenum met verhaal verteld door Ger Brouns en Last Post gespeeld door Hub Boesten in samenwerking met de Jeugdcontactraad
- 9 en 10 september Open monumentendagen 2023, rondleidingen door Buggenum langs monumenten o.l.v. onze gidsen
- 21 oktober 2023 viering 50 Jarig bestaan van de Roffert, met open dag Heemkamer en mooie oude films van Buggenum in de bioscoop van de Roffert
- Diverse rondleidingen door Buggenum voor andere verenigingen
Jaarprogramma 2024:
- 25 Maart 2024 lezing geschiedenis Buggenum Leon Theelen
8 april Lezing door Jos Henckens, handel op de Maas
- Mei 2024 rondleiding door Buggenum o.l.v. een gids
- 4 Mei 2024 Dodenherdenking Buggenum
- Oktober 2024 rondleiding door Buggenum
- November 2024 Open dag Heemkamer Buggenum
- Voor films uit de oude doos wordt nog een activiteit gezocht
De definitieve datums worden t.z.t. bekend gemaakt.
Algemeen
Wij zijn nog druk bezig met o.a. het digitaliseren van ons archief in de Heemkamer, bidprentjes en inventarisatie van alle beeldbepalende objecten, die voor Buggenum de moeite van het beschermen en bewaren waard zijn, zoals de hoogwater stenen en de kademuur langs de Maas in Buggenum. Heeft u info? U bent altijd welkom op maandagochtend vanaf 9:30 uur in de Heemkamer.
EEN ZWAARD AAN DE SCHOORSTEEN
Een oude vondst is afkomstig uit het Lateraalkanaal bij Buggenum. Het is een bronzen zwaard dat dateert uit de Late Bronstijd, ongeveer 1000 v. Chr. In 1964 stak het uit een baggerbak en was iets verbogen. Nadat de uitvoerder het zwaard weer recht had gebogen, kreeg het een plaats aan de muur boven de schoorsteenmantel. Daar hing het 35 jaar waarna het verkocht werd aan het Rijksmuseum van Oudheden.
Het zwaard is bijna 70 cm lang en heeft een vaste greep. Die greep is fraai versierd met lijnen en een ingeponste versiering, veelal in spiraalvormige motieven. Het zwaard is een importstuk uit Zuid-Duitsland. Op het lemmet zijn geen sporen van strijd zichtbaar, dus het is nooit gebruikt. Vermoedelijk een offer en die interpretatie wordt nog waarschijnlijker als we naar de andere zwaarden kijken die we uit die tijd kennen. Die vinden we zelden of nooit in een graf, maar de meeste komen uit het water.
Uit Limburgslandschap zomer 2017
TEKST: LEO VERHART
Contributie
Draag jij Heemkundevereniging Buggenum een warm hart toe en wil je ook graag dat onze geschiedenis bewaard blijft? Door overmaking van de minimale bijdrage van € 20 per jaar, zorg jij ervoor dat onze geschiedenis bewaard blijft. Je kunt het lidmaatschap voor 2024 of eventuele andere financiële bijdragen overboeken naar IBAN NL55RABO 0123414105 onder vermelding van donatie of lidmaatschap 2024.
Wij zouden het zeer op prijs stellen, als onze leden opletten bij zolderopruiming, of er voor ons documenten of foto’s bij zijn. Neem contact met ons op.
Heel hartelijk bedankt voor je steun!
Grensstenen
Grensstenen zijn eenvoudige varianten van de grenspalen, in het algemeen in de vorm van een onbewerkte of bewerkte zwerf of hardstenen kei vaak zonder nader merkteken. Grenspalen en grensstenen zijn aangebracht om de grens van een rechtsgebied aan te geven, vaak in steen uitgevoerd, en daardoor moeilijk te verplaatsen. Ze staan langs (voormalige) grenzen van gemeenten, wegen, leidingen, percelen, rechtsgebieden (dan vaak banpaal geheten om aan te geven tot waar iemand als straf verbannen werd), jachtgebieden en rijksgrenzen. Naast stenen of palen werd op de droge zandgronden ook gebruik gemaakt van kleine heuveltjes, zogenaamde pollen. Pollen werden gemaakt van plaggen en hadden een diameter van 6-8 meter en een hoogte van 0,5 tot 2 meter. Op deze pollen werden dan vaak weer grensstenen of grenspalen gezet.
Ontstaan en functie
Lei Hermans, een oplettende toezichthouder bij openbare werken van de voormalige gemeente Haelen, constateerde dat grensstenen verdwenen of niet meer herplaatst werden. Hij was zich bewust van de historische waarde van de stenen. Hij verzamelde de stenen en droeg deze over aan de Heemkunde Buggenum die ook al grensstenen verzamelde. Een groot deel van de stenen zijn door hem geschonken en staan op deze plek.
Om de grensstenen te behouden voor toekomstige generaties zijn de achttien oude stenen hier in een halve cirkel geplaatst. De grensstenen stonden vroeger in het veld. Sommige boeren hadden hun eigen stenen om hun land af te bakenen. Maar er zijn ook stenen afkomstig van de Stroomverkoop Maatschappij, de voorloper van het elektriciteitsbedrijf PLEM, te herkennen aan de afkorting SVM. Ook zijn er stenen bij met de tekst AG (Antwerpen Gladbach) die terug te voeren zijn naar de IJzeren Rijn. De middelste en grootste grenssteen met het opschrift O.W.B. is van Rijkswaterstaat. De afkorting staat voor Onbeperkt Winterbed en was naar de rivierzijde gericht. Aan de landzijde staat de afkorting B.W.B.: Beperkt Winterbed. Het winterbed van een rivier heeft bij hoge waterstanden twee functies, namelijk het afvoeren van het overtollige water én een tijdelijke berging van dit water. Het onbeperkte winterbed diende hoofdzakelijk om water af te voeren. Het beperkte winterbed had vooral een waterbergende functie.
Om die water afvoerende functie te garanderen mochten er geen obstakels in het O.W.B.-gebied staan. In het beperkte winterbed was meer toegestaan. Het klinkt verwarrend: in het onbeperkte gebied zijn er beperkingen en in het beperkte gebied juist minder. Maar er dient te worden geredeneerd vanuit de Rivierenwet van 1908, een stelsel van verboden en vergunningen. Deze wet werd in het onbeperkte gebied strikt en zonder restricties uitgevoerd, terwijl in het beperkte gebied een versoepeling van de maatregelen was toegestaan. De O.W.B.-paal in Buggenum heeft door de Maaskanalisatie al heel lang zijn functie verloren.
Overbodig werden ook de eerder genoemde grensstenen van rijke boeren in het veld, die na de ruilverkaveling geen functie meer hadden. Veelal zijn toen de veldgrensstenen verdwenen, omdat ze met de bewerking van de akker in de weg stonden. Vele inwoners van Buggenum kennen nog de veldsteen die na zo'n verwijderingsactie ruim tien jaar verwaarloosd in een greppel heeft gelegen. Ook bij infrastructurele projecten, zoals de aanleg van riolering of de verbreding van wegen, zijn de stenen rücksichtslos verwijderd. De ouderdom van de veldgrensstenen is moeilijk te bepalen. De met de hand gemaakte grensstenen van Naamse hardsteen zijn vermoedelijk ouder dan tweehonderd jaar. Ze zijn afkomstig uit steengroeves uit de Belgische Ardennen en via de Maas in Buggenum terechtgekomen.
Overigens zijn niet alle grensstenen in Buggenum opgeruimd. Wie er oog voor heeft kan zowel op de Buggenummerweg (foto), Roermondseweg als op de Haelenerweg nog een grenssteen ontdekken. De beide stenen geven de oude grenzen tussen de gemeenten Buggenum, Nunhem en Haelen aan. Sinds 1942 is dat overbodig, want in dat oorlogsjaar werden de drie gemeenten samengevoegd tot de gemeente Haelen.
De grensstenen zijn geplaatst in samenwerking met de Gemeente Leudal.