Terugblik op 2022.

2022 was voor de Heemkundevereniging niet het beste jaar. We werden verrast door het plotselinge overlijden van ons bestuurslid Jos Swart  één van de jongsten in het bestuur. We zullen Jos missen, Hij was een gedreven kundig man met de blik vooruit. Ook hadden we veel verzuim door ziekte waardoor er werkzaamheden bleven liggen.
2022 was ook het jaar van jubileums, de Antoniusschool bestond 100 jaar evenals de Fanfare Excelsior die 100 jaar geleden werd opgericht. Tijdens het OLS in Meijel werd aandacht geschonken aan het eerste OLS in 1906 in Buggenum.
Waarnaar verwijst het Oud-Limburgs schuttersfeest.
Meer dan honderd jaar na dato is er nog een raadsel op te lossen. Namelijk: wat is de betekenis van 'Oud' in Oud-Limburgs Schuttersfeest (OLS)? De benaming van en afkorting tot OLS zijn momenteel zo vanzelfsprekend en ingeburgerd dat er niet meer echt over wordt nagedacht.
Schutterijen hadden vroeger in de middeleeuwen een andere taak dan nu. Zij moesten de dorpen beschermen (beschutten) tegen allerlei onheil. Verder hielden zij schietoefeningen en tijdens processies beschermden zij het Allerheiligste. Veel schutterijen stammen uit de 13e en 14e eeuw. Het oudste is waarschijnlijk de schutterij van Thorn uit 1153. Schutterijen waren vaak verbonden met de kerk.
Tijdens het Napoleontische tijdperk kwam de dienstplicht en kregen de schutterijen het moeilijk. Alles werd ingezet voor het leger. Na die tijd onder koning Willem I, werd veel schutterijen weer nieuw leven ingeblazen. Naast de kerkelijke gilden kwamen er ook veel café verenigingen die hoofdzakelijk opgericht werden voor het plezier. Een legitieme manier om bier te drinken. Soms wel drie clubjes per dorp. Schuttersfeesten werden ook vaak aan de kermis gekoppeld.
Schutterijen kregen als taak festiviteiten op te luisteren en zo ontstonden de schuttersfeesten.
Het belangrijkste was dat alle schutterijen schoten met dezelfde soort buksen. Daardoor ontstond er een eerlijke competitie. Het schuttersfeest van 1878 werd gezien als het belangrijkste van alle. Er werd in die tijd niet op de zogenaamde “bölkes” geschoten maar op aardappelen. In 1885 kwamen de bezoekers naar het schuttersfeest te Neer met de boot of paard en wagen. Huren van een paard en wagen kostte 6 gulden vijf en zeventig. In 1888 kostte tijdens het schuttersfeest een pint bier 4 cent en een vat bier 528 cent. De schutterijen maakten destijds een bloeiperiode door.

Voordien vonden er dergelijke grote internationale schuttersfeesten al enkele decennia in een aan eengesloten reeks plaats, waarbij telkens de winnaar van het schieten het volgende feest organiseerde. Na de schietwinst van de schutterij van Buggenum in 1905 werd er in dat dorp een comité samengesteld om het grote internationale schuttersfeest in 1906 op touw te zetten. Het kwam onder voorzitterschap van J.Th. (Theodore) Verheggen (1859-1940), de grote man van het dorp, met een betekenis die Buggenum ver ontsteeg. Hij maakte vooral naam als boerenvoorman en in de politiek. Verheggen startte in Buggenum de coöperatieve zuivelfabriek   (1892), werd bestuurslid en later voorzitter van de Limburgse Boerenbond (1896). Inmiddels had hij ook politiek al carrière gemaakt: hij was raadslid, wethouder en sinds 1896 burgemeester van Buggenum. Datzelfde jaar werd hij ook lid van Provinciale Staten. Hij was van 1915 tot 1939 lid van Gedeputeerde Staten. Ten tijde van de organisatie van het OLS in Buggenum was hij dus naast boerenvoorman ook burgemeester en Statenlid. De introductie van de naam Oud-Limburgs Schuttersfeest vond vervolgens plaats bij gelegenheid van de organisatie van dit feest in 1906 in Buggenum. Maar er waren destijds meerdere grote internationale schuttersfeesten dus ook buiten de reeks die we nu OLS noemen. Buggenum liet ultimo 1905 weten dat de schutterij op Zondag voor Pinksteren haar schuttersfeest met wedstrijden om den Oude-Limburgse schuttersprijs zal houden. Later, in 1906, werd het Groot internationaal Oud-Limburgs Schuttersfeest genoemd. Aan een specifieke naam werd dus een bepaalde meerwaarde toegekend om dit feest uit deze reeks te onderscheiden van de andere. Wat de organisatoren in Buggenum toen nog niet hadden kunnen bevroeden, was welke bekendheid het OLS als feest en qua naam nadien zou krijgen. De nieuwe naam werd, als ware het vanzelfsprekend gehanteerd voor elk OLS nadien.
Bron: LGOG De Maasgouw                                                                                                                                                         
Rabo/ClubSupport,
Jaarlijks doen we mee met de Rabo-ClubSupport wat ons een extraatje oplevert. Onze dank aan de leden van de Rabobank die op ons gestemd hebben. Het leverde ons een bedrag op van 206,00 euro. We hebben weinig inkomsten zodat iedere euro welkom is. Denk ook in 2023 aan de Heemkundevereniging en geef ons ook een stem.
Programmawerkgroep Buggenumseveld.
Naast Heemkundevereniging Oos Naer, Dorpsraad Buggenum, Dorpsraad Nunhem maakt Heemkundevereniging Buggenum ook deel uit van de werkgroep Buggenumseveld over besteding compensatiegelden Nunhems.  Doel van de werkgroep is om zo goed mogelijk de compensatiegelden te besteden in en rond het Buggenumseveld. Een hele klus om tussen alle regeltjes door toch een bevredigend  resultaat te behalen. Er is inmiddels al een en ander gerealiseerd en er zitten nog projecten in de pijplijn, zoals een fiets en wandelboekje van het gebied en het voormalige sportpark in Buggenum krijgt een facelift. Er zijn nog enkele projecten die opgepakt dienen te worden maar alles kan maar stap voor stap. Uiteindelijk besluiten diverse commissies van Gemeente Leudal over het goedkeuren van de projecten. Ook dit kost veel vrijwillige inspanning.

 
Geschiedenis van Buggenum
Als je Buggenum binnenkomt zie je het direct aan de vele mooie, grote, monumentale woningen en gebouwen. Dit is een dorp met een zeer rijke geschiedenis die eeuwen teruggaat. Maar er is ook een heel stuk van de Buggenumse geschiedenis, waar we veel minder van weten.
En dit deel van de geschiedenis is niet meer direct zichtbaar in het dorp. Want waar zijn de Buggenumse (houten) huizen van pakweg vóór 1700 gebleven?  En wat is er met al die Romeinse Villa’s van Buggenum gebeurd? Het is zo jammer dat we van dit deel van de geschiedenis, nog maar zo weinig kunnen terugvinden. En als we niet oppassen gaat ook nog eens het wél bekende deel verloren. Daarom zijn wij als Heemkundevereniging Buggenum hard bezig om dit deel van de geschiedenis te digitaliseren en beschikbaar te stellen voor de inwoners en overige geïnteresseerden. Denk hierbij aan onze website Heemkundebuggenum.nl, facebook pagina Mooi Buggenum maar ook aan rondleidingen door Buggenum en bijeenkomsten op de school voor de jeugd. Op deze manier blijven de bekende verhalen ook voor toekomstige generaties beschikbaar.
Helaas zitten er tegenwoordig echter aan vrijwel alles kosten. En dan kom je ook direct bij het nadeel van ons pittoreske dorpje uit… Er wonen relatief weinig mensen waarmee we de kosten kunnen delen. Daarom is het ook extra belangrijk dat zoveel mogelijk inwoners van Buggenum lid worden van de Heemkunde vereniging of de vereniging ondersteunen op een of andere manier. Daarom nu ook direct aan jou de vraag:
Draag jij Buggenum een warm hart toe en wil je ook graag dat onze geschiedenis bewaard blijft?  Word dan lid van de Heemkundevereniging Buggenum en stuur een mail naar [email protected] of vul op bijgaand formulier je naam adres en geboorte-datum in en lever dit af bij de secretaris op Poelakkerweg 1a in Buggenum. Door ons met het lidmaatschap van 15 euro per jaar te steunen, zorg jij ervoor dat onze geschiedenis digitaal bewaard blijft. Je kunt het lidmaatschap voor 2023 of eventuele andere financiële bijdragen overboeken naar Rabo rekening NL55RABO 0123414105 onder vermelding van donatie of lidmaatschap 2023. 

Heel hartelijk bedankt voor je steun!

Maaskade nabij het End te Buggenum

Buggenum en de Maas zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een van de plaatsen waar dit naar voren komt is de kade gelegen aan de Maas, ter hoogte van het Veerhuis. Deze kade, met een in kruisverband gemetselde muur, gebaseerd op de ingemetselde muursteen, in oktober 1948 aangelegd en is voor Buggenum van groot historisch en landschappelijk belang. 

De aanleiding voor de aanleg van deze kade is de afsnijding van de Maasbocht ter hoogte van Buggenum eind jaren veertig, begin jaren vijftig. Hierdoor kwam het gebied genaamd de Aanwas aan de overkant van de Maas te liggen en werd het grondgebied van Buggenum een stuk kleiner. Op de Aanwas lag ook een boerderij genaamd de Maas Bongaard, die met de kanalisatie van de Maas verdwenen is. 

Vanaf deze kade heb je heden ten dage een prachtig uitzicht op de Maas en hier kwamen Buggenum en de Maas, met uitzondering van hoogwater, het dichts bij elkaar. Deze plek is dan ook het End genaamd. Tot 1947 kon je ter hoogte van de kade met een veerpont naar het aan de overkant gelegen Koningsgriend oversteken en verder reizen richting Asselt, Leeuwen en/of Roermond. Ten minste vanaf ca. 1850 werd voor de oversteek gebruik gemaakt van een (Rijks)gierpontveer. 

Met de aanleg van het Lateraalkanaal, gelegen tussen Heel en Buggenum, werd na de ingebruikname in 1972, de bevaarbaarheid van de Maas verder verbeterd en de vaarlengte verkort. Dit leverde een behoorlijke tijdswinst op voor de beroepsvaart. Vanaf de kade heb je een goed overzicht op de verschillende Maasstromen die hier bij elkaar komen. Met de aanleg van het Lateraalkanaal werd het ook noodzakelijk om een nieuw koelwater afwateringskanaal voor de Maascentrale te graven. Hierbij  werd de kade afgesneden van Buggenum en kwam het op een schiereiland te liggen. Tevens werden ten behoeve van deze aanleg enkele woningen gesloopt, waaronder het oude Veerhuis. De toenmalige weg die tussen de kade en de Maas liep en nog herkenbaar is aan de lage reling langs de Maas werd destijds verlegd en kwam voor het afwateringskanaal te liggen en heet tegenwoordig de Dorpsstraat.

Op deze historische plek staat nog een andere bijzonderheid, namelijk een zogenaamde Beperkt winterbedpaal (Bwbp nr. 197).[1] Deze paal bepaald het scheidingspunt tussen het Onbeperkt Winterbed (OWB) en Beperkt Winterbed (BWB) en geeft aan tot waar het water van de Maas vrije (onbeperkte) doorgang moet hebben, het Onbeperkt Winterbed. Hier mogen dan ook geen obstructies, zoals heggen, draad en palen etc. staan. Landinwaarts, in het Beperkt Winterbed mogen wel beperkte obstructies staan. 

Gezien de ligging en de historische en landschappelijke waarden die aan deze specifieke locatie zijn verbonden, pleiten wij, namens de heemkunde vereniging Buggenum door de Eeuwen heen, ervoor om deze plek te behouden en te integreren in de nieuwe Maaswerken. 

Jos Swart, 31 maart 2022

E

Buggenums Buiten-ommetje is een bewegwijzerde wandelroute van Stichting Buggenum door de Eeuwen Heen deels buiten bebouwde kom van Buggenum. Bijgevoegd kaartje is de rode lijn aangegeven via wandelknooppuntennetwerk, groene lijn wordt aangegeven met voetjes. 
We starten bij de kerk knooppunt 97 en lopen de Nussenstraat in. We volgen knooppunten 96-91 dan richting 62. Bij het Wijers veldkruis volgen we rechts de voetjes. Deze volgen we tot aan de sorteermolen van de grindwinning. Dan volgen we weer de knooppunten 71-72-74-73 en 97. Je kunt de route ook tegengesteld lopen. De route is 6 km lang.
Het Buggenums Buiten-ommetje loop voornamelijk door het noordelijk deel van het buitengebied van Buggenum, het Buggenumseveld. Dorp en buitengebied zijn herkenbaar als een landschappelijke sterk samenhangend eenheid, die, ondanks de diverse ingrepen in het terrein afleesbaar is als een redelijk gaaf en oorspronkelijk landschapstype. De cultuurhistorische betekenis is dan ook groot. Het Maasdal is hier 3 km breed en reikt tot Asselt en Leeuwen. Verder van de Maas liggen de hogere vruchtbare rivierkleigronden die voor grootschalige akkerbouw worden gebruikt. Onder invloed van de rivier heeft het maaiveld plaatselijk een sterk glooiend verloop. Het wegenpatroon door het veld heeft zijn oorspronkelijk spinragpatroon behouden. Het veld presenteert zich aan de wandelaar als een grootschalig gebied met boerderijen aan de randen en hier en daar staat een boom.